Starty grawitacyjne 2021

Autor Boris Kožuh, tłumaczenie Roman Kiełpikowski

Przygotowujemy wyjazd do Polski na rok 2021, gdzie jest sporo lotnisk umożliwiających starty grawitacyjne. Na dostatecznie wysokim i stromym trawiastym zboczu można urządzić „pas startowy”, który musi być odpowiednio wzmocniony. Taki tor ma w rzeczywistości tylko dwa do trzech metrów szerokości i około 100 metrów długości i jest utwardzony asfaltem lub kostką brukową. Termin „droga startowa” jest w tym przypadku jak najbardziej adekwatny. Widziałem też pas startowy, na którym trawa pokryta jest gumowym pasem o szerokości 2,20 m (taśma używana do transportu węgla z kopalni odkrywkowej).

Technika startu grawitacyjnego wygląda następująco. Szybowiec stoi na początku pasa startowego. Kiedy pilot daje sygnał, że jest gotowy, kilka osób lekko go popycha w dół zbocza. Odtąd wszystko odbywa się grawitacyjnie: kiedy szybowiec nabiera odpowiedniej prędkości, startuje i odlatuje w dolinę. Jeśli czołowy wiatr jest wystarczająco silny, szybowiec może natychmiast rozpocząć lot żaglowy wzdłuż zbocza. Rzadko kiedy wysokość jest wystarczająco duża, aby uzyskać kontakt z termiką ale latając wzdłuż zbocza można poczekać na odpowiednie warunki do złapania kontaktu z prądami termicznymi. Na niektórych takich terenach można ponownie wylądować na szczycie wzniesienia i od razu ponownie wystartować, podczas gdy na innych ląduje w dolinie i szybowiec jest wciągany z powrotem na szczyt traktorem lub specjalną wyciągarką.

Na takich stokach wykonywane są również starty za pomocą lin gumowych. Takie starty są organizowane na czeskich zlotach zabytków. Często odbywa się to na płaskich lotniskach i służy raczej lotniczej zabawie niż próbom żeglowania.

Zaczniemy od startów grawitacyjnych z jednym dwumiejscowym szybowcem i jednym jednomiejscowym szybowcem. Będziemy wybierać między szybowcami Gobe i Tandem Tutor oraz między Čavką a Olimpją.

Wybraliśmy lotnisko aeroklubu Jelenia Góra w Jeżowie Sudeckim. Aeroklub posiada dwa lotniska; jedno znajduje się na szczycie góry (EPJS), a drugie kilka kilometrów dalej w dolinie (EPJG).

To miejsce jest kolebką produkcji szybowców Grunau Baby. Jeżów Sudecki przed drugą wojną światową znajdował się na terenie Niemiec i nosił nazwę Grünau. Nie tylko produkowano tam szybowce Grunau Baby, ale również wykonywano loty na Górze Szybowcowej, gdzie znajduje się lądowisko.  Możliwe są tam starty grawitacyjne na utwardzonej ścieżce. Co roku gromadzą się tu właściciele szybowców Grunau Baby. Informacje o tym zlocie na początku każdego sezonu można znaleźć na stronie http://www.potk.info/index.php/cs/akce).

Rysunek 3: Utwardzony pas startowy

Jeśli szybowiec osiągnie odpowiednią wysokość na zboczu, może również wylądować ponownie na szczycie wzgórza, tuż przy miejscu startu. Tak przynajmniej mówili miejscowi piloci. Możliwe jest to gdy wykonujemy lot żaglowy. Z mapy lotniska wynika, że mają dość długie pasy startowe do całkowicie bezpiecznego lądowania. Określenie „całkowicie bezpieczne lądowanie” jest trochę mylące – brzmi jak ostrzeżenie o niebezpieczeństwie, ale w rzeczywistości teren pozwala na normalne lądowanie, jak na lotniskach w dolinie. Na rysunku zaznaczono sześć pasów startowych, ale niektóre mogą być używane tylko do startu ze względu na nachylenie. Oczywiście żaden z tych pasów nie jest całkowicie płaski i żaden nie jest całkowicie poziomy.

Widać, że w kierunku 150-330 istnieją dwie ścieżki (nr 2 i nr 3), które zbiegają się w taki sposób, że tworzą jedną pojedynczą ścieżkę o długości 490 m + 470 m. Pas numer 6 służy do lądowania w dolinie.

Gdy nie ma wznoszenia, szybowiec ląduje w dolinie poniżej punktu startu i jest wyciągany w powietrze za pomocą wyciągarki, ponieważ wysokość holowania jest wystarczająca do bezpiecznego lądowania na szczycie wzniesienia. Mówią, że na szczycie wzgórza stoi wyciągarka i ściąga szybowiec z pasa startowego w dolinie. Nie wyobrażam sobie, jak można wystartować, skoro wyciągarka jest na górze, a szybowiec na dole. Ale ponieważ piloci tamtejsi tak mówią to chyba jest to możliwe. Jak tam przyjedziemy to wyprobujemy to w praktyce.

Jeżów Sudecki to kilkutysięczna miejscowość położona tuż obok Jeleniej Góry, prawie jak przedmieście. Z Jeżowa na lotnisko jest tylko kilka kilometrów dobrą drogą asfaltową. Na szczycie wzgórza obok lotniska znajduje się hangar, budynek hotelowy, a nawet dobra restauracja.